środa, 6 lipca 2011

"Latające Tygrysy", Witold Urbanowicz.

„Sampan – okazuje się – przestrzelony w kilkunastu miejscach. Coraz bardziej mokro, a do brzegu jeszcze kawałek. Staruszek łowi ryby jak szatan, a ja wiosłuję tą przeklętą szczapą i jeszcze wodę muszę wylewać, depcząc po rybach.”

Witold Urbanowicz, "Latające Tygrysy", Wydawnictwo Lubelskie, 1963r., str. 183 – 184.
Wielokrotnie, właściwie można by powiedzieć, że codziennie przez naście lat mijałam się z tą książką na półce, a sięgnęłam po nią lata po tym, jak mijać się przestałyśmy.
Z nudów.
I w najśmielszych przewidywaniach nie odgadłabym, że "Latające Tygrysy" (aka "Ogień nad Chinami") odkryją przede mną nie tylko mały wycinek Chin, których już nie ma, ale do tego pokażą mi jeszcze bardzo interesującego człowieka, którego również już nie ma. Dobrze, że książki zostały.

Z "Latających Tygrysów" wyłonił się obraz polskiego lotnika z dokonaniami oraz życiorysem Jamesa Bonda. Tak można by wnioskować również z przedmowy redakcji (i z prywatnych, krótkich przeszukiwań wieści internetowych), ale przecież podobnymi przeżyciami mogłoby się pochwalić wielu żyjących w czasach II wojny światowej. Nie w tym rzecz.

Co umykało mi w trakcie lektury i dotarło do mnie już przy jej końcu, wrażenie, że Urbanowicz był bez wątpienia przedstawicielem grupy, którą dzisiaj określamy często "dawną inteligencją polską".
Nieśpieszny w osądach pilot z otwartym, chłonnym umysłem, zapewne ostrym jak brzytwa, inteligentny... Nie piszę tego w ramach peanu młodej mnie na rzecz takiego mężczyzny - kwestią istotną jest to, że rzadko spotykam świadectwa takich charakterów, takich ludzi, gdziekolwiek poza sławnymi i już z góry inteligencją obklejonymi nazwiskami.

A tu proszę, lotnik, autor skromnych książeczek napisanych skromnym językiem i taka mądrość się przemyka między wierszami. "Latające Tygrysy" są więc lekturą przyjemną, wciągającą, jak rozmowa z interesującym człowiekiem, który nie zarzuca nas opiniami z kalki i błahymi opowiastkami, a przy tym ceni wagę słów, oszczędza je.

Urbanowicz w konkretnych zdaniach ujmuje opowieści z misji lotniczych, również sporo historii dotyczących ówczesnych Chin, tak też sporadycznie wtrąca między wersy swoje poważniejsze przemyślenia.
I choć jest to książka o tematyce wojennej, rozważań militarnych czy politycznych w "Latających Tygrysach" brak. I nie jest to powtórka z pełnego cennych, acz przegadanych filozofii "Nocnego lotu", Urbanowicz był żołnierzem, nie poetą.
„Wszystko to wyglądało wręcz niesamowicie. Sceneria prawie idylliczna: góry, zaróżowione niebo pokryte puszystymi chmurami – i to mrowie ludzi o żelaznej pracowitości, mruczących gardłowo i monotonie stare pieśni, jakby wiatr zawodził w skałach. Kiedy się na to patrzało dłużej, człowieka ogarniał strach, odczucie przytłoczenia tym fizycznie wyczuwalnym, olbrzymim potencjałem ludzkim. Dla mnie osobiście nie ulegało wątpliwości, że potencjał ów, wciąż jeszcze drzemiący, zbyt już napęczniał, aby mógł się utrzymać nadal w stanie nieruchomości. I że to nie Zachód go obudzi. Zachód nie rozumiał Chin – albo nie chciał rozumieć.”
Witold Urbanowicz, "Latające Tygrysy", Wydawnictwo Lubelskie, 1963r., str. 155
Dyplomację, polityczne rozgrywki Urbanowicz określił "sceną, do której zupełnie nie ma powołania", natomiast sporo pisał o ludziach zakotwiczonych w codzienności Chin, w których kultura z czasów cesarstwa zderzała z nową, wykluwającą się, komunistyczną.
O malarzu i o poecie, którzy rikszami podjechali na wojskowe lotnisko. O rybaku człapiącym długim linowym mostem, który trzeba zamykać przed niedźwiedziami. O papugach i polowaniu na tygrysy. O wojnie z Japończykami...
Do "Latających Tygrysów" na pewno będę wracała, do takich ludzi, jak Urbanowicz chętnie się wraca. I przeczytam coś więcej jego autorstwa, jak tylko wykombinuję, skąd owo "coś więcej" wziąć.

(zdjęcie stąd)

1 komentarze:

A.R. pisze...

Wydawnictwo Znak wznowiło ostatnio wszystkie książki Urbanowicza. Początek Jutra-o wojnie w 1939 w Polsce,ucieczce do Francji i tamtejszych perypetiach. Świt Zwycięstwa-udział w zmaganiach powietrznych nad Anglią. Ogień nad Chinami-rozszerzona wersja Latających Tygrysów. Myśliwcy-o wszystkim po trochu, ale głównie o ludziach związanych z polskim lotnictwem. Polecam.

Prześlij komentarz